Urban development – Learning from mistakes

2019 là năm thứ 5 hoạt động của CLB Điện ảnh Kiến trúc (am / architecture movies). Bốn năm qua CLB đã chiếu những cuốn phim chủ yếu nói tới những nhà sáng tạo thành danh hay những tác phẩm kiến trúc đã được xã hội công nhận. Nói chung đó là những ví dụ thành công trên thế giới đáng để suy ngẫm và học hỏi. Năm nay, vẫn giữ mong muốn truyền tải tới các bạn những thông tin bổ ích thông qua những cuốn phim liên quan đến kiến trúc, nhưng chúng tôi đặt ngược lại vấn đề hướng đến những ví dụ không thành công, có khi hoàn toàn thất bại. Đó cũng là một cách chiêm nghiệm rất hữu ích để tránh đi lại trên những vết xe đổ và rút ra những kinh nghiệm quý báu cho công tác thực hành nghề nghiệp của mỗi người.

“PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ – BÀI HỌC TỪ NHỮNG SAI LẦM” là chủ đề của CLB Điện ảnh Kiến trúc năm 2019.

Chúng ta sẽ tìm hiểu các vấn đề ở nhiều nơi trên thế giới. Trước tiên là ở Mỹ, với những sai lầm do lỗi về quy trình quản lý và thiết kế cho “nhà ở xã hội”, các vấn đề về “đô thị tràn lan” (Suburban sprawl) với ý tưởng quy hoạch “Radiant City”. Tất nhiên khi nói về các vấn đề đô thị của Mỹ không thể không nói đến Jane Jacobs, người dành trọn cuộc đời mình để đấu tranh cho những đô thị vị nhân sinh. Cuốn phim “Citizen Jane, Battle for the city” với nhiều giải thưởng quốc tế sẽ nói về người phụ nữ huyền thoại này.

Chúng ta cũng sẽ đến châu Âu, đặc biệt ở Pháp, với những vấn đề về khủng hoảng ngoại ô trong những Khu chung cư lớn (Grand Ensemble). Đây là những khu ở được xây dựng sau thế chiến thứ hai tại rất nhiều thành phố. Chúng đang gây nhức nhối cho chính phủ Pháp, nhất là từ hai thập niên trở lại đây. Ngoài ra chúng ta sẽ khám phá serie phim “Living architecture” của hai đạo diễn Ila Bêka và Louise Lemoin. Họ chú ý đặc biệt đến những công trình được thiết kế bởi các “starchitect” như Rem Koolhaas, Herzog&De Meuron, Frank Gehry… Nhưng điều họ quan tâm là “cuộc sống” trong những công trình kiến trúc đó. Rất nhiều vấn đề không được nghĩ tới cho người sử dụng sẽ được hé lộ cho chúng ta.

Khi nói về châu Mỹ La Tinh thì thủ đô Brasilia của đất nước Brazil sẽ là trường hợp điển hình nhất để nói về các sai lầm do thiết kế quy hoạch. Chúng ta sẽ rút ra được những bài học gì ở thành phố được coi không hề thân thiện với người đi bộ này. Ngoài ra còn một ví dụ thú vị nữa ở thủ đô Caracas của Venezuela với trường hợp toà tháp 45 tầng “Tower of David“. Đâu là những lý do khiến toà nhà đáng ra được thiết kế để trở thành trung tâm tài chính quan trọng của đất nước lại trở thành khu ổ chuột cao nhất thế giới, nơi chung sống của 3000 cư dân nghèo túng?

Còn châu Á thì sao? Chúng ta sẽ đến các “Thành phố ma” ở Trung Quốc được xây dựng mới hoàn toàn với quy mô rộng lớn nhưng không một bóng người ở. Hay đến thủ đô Manila của Philippines nơi mà người dân nghèo không tìm được chỗ ở phải đến sinh sống trong các nghĩa trang. “Thành phố ma” nơi không có người ở hay “bãi tha ma” nơi người sống và người chết chia sẻ mảnh đất với nhau đang trở thành một trong những nghịch lý lớn nhất về nhà ở của các đô thị châu Á hiện nay.

Các bạn thân mến, các vấn đề của thế giới nêu trên thực chất ra cũng là các vấn đề của Việt Nam hiện tại. Chúng có thể được hiểu từ rất nhiều khía cạnh. Đây sẽ là cơ hội để chúng ta thấy được sai lầm đến từ nhiều yếu tố. Năm nay ống kính sẽ hướng vào người sử dụng, chính họ sẽ là người trả lời câu hỏi công trình kiến trúc và quy hoạch có đáp ứng được nhu cầu của họ hay không. Những đạo diễn với những góc nhìn sắc bén thúc đẩy tư duy phản biện sẽ nêu lên các vấn đề về kiến trúc và đô thị nóng bỏng nhất hiện nay.